Obsesif kompulsif bozukluk ( OKB ), insanların tekrar tekrar kontrol etme, tekrar eden belirli rutinler (ritüeller) oluşturma şeklinde adlandırılan veya belirli düşüncelere tekrar tekrar sahip olmaları (“obsesyonlar” olarak adlandırılan) ihtiyacı duydukları zihinsel bir bozukluktur. İnsanlar, düşüncelerini veya aktivitelerini kısa bir süreden fazla kontrol edemezler. Yazımda da obsesyon yani takıntı nedir, neden olur, nasıl ortaya çıkar gibi sorulara cevaplar aradım.
Takıntı-Obsesyon
Halk arasında evham olarak da adalandırılan Takıntı-Obsesyon, spiritüalizm ve psikolojide farklı olarak tanımlanmakta ve farklı kavramları ifade edebilme noktasında kullanılır. Psikiyatri sözlüklerinde kısaca “yanlış olduğunu bildiğimiz halde kafamızdan atamadığımız, mantık ve muhakeme ile uzaklaştırılamayan, arzu edilmeyen saplantı halindeki fikirler” olarak tanımlanır. Tanımdan da anlaşılabileceği gibi, obsede edici etken bir fikir olarak düşünülmektedir. Obsesyon (obsession) kavramı Latince’de “rahatsız etme” anlamında kullanılan “ obsideratum” ya da “obsidere” sözcüğünden türemiştir.
Takıntı (obsesyon) ya da saplantı psikiyatri kavram sözlüklerinde “yanlış olduğunu bildiğimiz halde kafamızdan atamadığımız, mantık ve muhakeme ile uzaklaştırılamayan, arzu edilmeyen saplantı halindeki fikirler” ya da “bilince takılarak korku ve bunalım yaratan, kişinin istemli çabalarına karşın kurtulamadığı ısrarla tekrar eden düşünce, hayal ya da tepiler olarak” aktarılmaktadır. Mikrop kapma fikri, aykırı cinsel düşünceler ve küfürlü dinsel düşünceler takıntılara örnek olarak aktarılabilir.
Obsesyon ve Kompülsiyon
Bu düşünceleri etkisizleştirmek için yapılan hareketlere ise kompülsiyon adı verilir. Mikrop kapma takıntısını gidermek üzere aşırı temizlik, küfürlü dinsel düşüncelere karşı dualar etme, birtakım kelimeleri sessizce tekrar edip durma veya içinden sayı sayma kompülsiyonlara örnek olarak gösterilebilir. Takıntılar kişinin anksiyetesini (kaygı) arttırırlar; kişi de anksiyetesinden kurtulmak için kompülsiyonlara yönelir.
Obsesyon Örnekleri
- Hastalık bulaşacağı düşüncesi
- Cinsel içerikli düşünceler
- Yasak veya şiddet içeren fikirler
- Anlatma, sorma onaylatma ihtiyacı çekme
Kompulsif Örnekleri
- Elini sürekli tekrar tekrar yıkama
- Tablo, resim v.b cisimlerin simetrik olmadığını farkedip düzeltmek
- Elektrik, ütü unutulup unutulmadığını defalarca kontrol etme
- Karşısındaki insanın giysilerinin renklerini saymak
- Karşıdan gelen arabaları saymak
- Gölge ve çizgilere basmaktan kaçmak
- Uyurken yorganı yatağın hizasından çıkartmamak
- Zihindeki sözcükleri sessiz bir şekilde ifade etmek
Takıntı-Obsesyon Tedavisi
Obsesyon kendiliğinen geçmez, bundan tedavi edilmesi şarttır. En iyi tedavi yöntemi ilaç ve bilişsel davranış terapisidir.
Bilişsel davranış terapisinin hedefi, obsesif-kompülsif bozukluğu olanların ritüellerini gerçekleştirmeden korkularıyla yüz yüze gelmelerini ve anksiyetenin azaltılmasını sağlamaktır. Bu terapi obsesif-kompülsif bozukluğu yaşananlarda sıkça yaşanan abartılmış veya felaketler içeren düşünceleri azaltmaya da odaklanılır.
Trisiklik antidepresanlar, selektif serotonin geri alım inhibitörleri obsesyon tedavisinde yardımcı olur. Hastaların ilaç ve bilişsel davranış terapisine cevap vermedikleri şiddetli vakalarda Eloktrokonvulsif Terapi (EKT) veya beyin cerrahisi kullanılabilir. EKT esnasında hastanın başına elektrotlar takılır ve beyne nöbete sebep olan bir dizi elektrik şoku verilir, bahsedilen nöbetler beyinde nörotransmitterlerin salınmasına yol açar.
Sürekli tedaviden kaynaklı hastalar normal veya normale yakın yaşam sürerler. Erken teşhis her zaman tedavi süresini azaltır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme